การบาดเจ็บของดวงตา

ข้อมูลทั่วไป : การบาดเจ็บจากของแข็งกระแทกตา การบาดเจ็บจากของแข็งกระแทกตามีโอกาสเกิดขึ้นได้เสมอ ซึ่งอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นอาจทำให้เกิดปัญหาดังนี้ หนังตาฟกช้ำ เมื่อมีการกระแทกเกิดขึ้น ส่วนใหญ่แล้วหนังตาจะได้รับบาดเจ็บร่วมด้วย หากการกระแทกไม่รุนแรง หรือความเร็วของวัสดุต่างๆ ที่มากระแทกไม่สูงมาก ก็อาจพบการบาดเจ็บของหนังตาโดยไม่มีการบาดเจ็บของลูกตาเลยก็ได้ หนังตาบนจะมีการฟกข้ำได้ง่าย แต่อาการบวมช้ำเขียวซึ่งเกิดจากการมีเลือดออกใต้ผิวหนังนั้นจะมีการเซาะลงหนังตาล่างได้ และอาจทำให้บวมมากจนตาปิดได้ การปฐมพยาบาล สามารถทำได้โดยกดผ้าชุบน้ำเย็นหรือผ้าห่อน้ำแข็งลงบนหนังตาใน 24 ชั่วโมงแรก จะช่วยลดอาการบวมได้มาก อย่างไรก็ตาม การกดนี้ต้องรู้ก่อนว่าไม่มีการแตกหรือฉีกขาดของลูกตา เลือดออกที่เยื่อบุตาขาว ในบริเวณตาขาวอาจพบเลือดออกได้ ภายหลังจากการถูกกระแทก หรือแม้แต่การไอจามแรงๆ ก็อาจพบได้เช่นกัน เลือดออกที่ตาขาวนี้ไม่ได้บ่งบอกถึงความรุนแรงของการบาดเจ็บ หากไม่มีอาการอื่น เช่น เจ็บหรือระคายเคืองตา ก็ไม่มีความจำเป็นต้องรับการรักษาใดๆ จากนั้นรอยเลือดออกนี้จะหายไปเองภายใน 2 สัปดาห์ สิ่งแปลกปลอมบนเยื่อบุตาขาว สิ่งแปลกปลอมอาจมาจากแรงลม เช่น นั่งบนมอเตอร์ไซด์โดนลม หรือชิ้นส่วนวัสดุต่างๆ กระเด็นเข้าใส่ สิ่งแปลกปลอมที่ติดบนเยื่อบุตาขาวอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองตา มีอาการเจ็บหรือมีน้ำตาไหลได้ บางครั้งสิ่งแปลกปลอมอาจติดบนเยื่อบุด้านในของหนังตาบนทำไห้เรามองไม่เห็น เมื่อเรากระพริบตา สิ่งแปลกปลอมนี้ก็จะขูดลงบนกระจกตาทุกครั้งไป ทำให้เกิดการถลอกของกระจกตา ทำให้มีอาการเคืองตาอย่างมาก วิธีปฐมพยาบาลเมื่อมีสิ่งแปลกปลอมเข้าตา คือ การล้างด้วยน้ำสะอาด แต่ต้องระวังว่าหากกลไกการบาดเจ็บบ่งบอกถึงความรุนแรงในการกระแทก เช่น เกิดจากเศษโลหะพุ่งด้วยความเร็วสูง อย่าล้างตาเองควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจก่อนเสมอ หากมีเพียงสิ่งแปลกปลอมบนเยื่อบุตาขาวแต่ล้างไม่ออก แพทย์จะใส่ยาชาเฉพาะที่ให้และใช้ไม้พันสำลีชุบน้ำหมาดๆ มาเขี่ยออกให้ กระจกตาถลอก แผลถลอกบนกระจกตามักเกิดจากการขูดของวัสดุต่างๆ หรือสิ่งแปลกปลอมที่ตำแหน่งด้านในของหนังตาบน แผลนี้จะทำให้เกิดการระคายเคืองอย่างมากได้ การรักษาแผลถลอกบนกระจกตานี้สามารถทำได้โดยหยอดยาป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย และปิดตาไว้นาน 24 ชั่วโมง จากนั้นบาดแผลถลอกจะหายไปเอง สิ่งแปลกปลอมบนกระจกตา บางครั้งสิ่งแปลกปลอมจะกระเด็นไปติดแน่นที่บริเวณกระจกตา โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเภทเศษโลหะซึ่งเกิดจากการเชื่อมโลหะ สิ่งแปลกปลอมบนกระจกตาจะทำให้เกิดการระคายเคือง น้ำตาไหล ไม่สามารถล้างออกได้ง่าย จึงต้องไปพบแพทย์เพื่อหยอดยาชาและเขี่ยออกด้วยไม้พันสำลีชุบน้ำหมาดๆ หรือใช้เข็มเขี่ย ซึ่งต้องใช้ความชำนาญ ในกรณีที่เป็นโลหะก็อาจมีสนิมเกาะอยู่รอบๆ สิ่งแปลกปลอมชิ้นนั้นและสนิมอาจตกลงบนกระจกตาได้ ซึ่งบางครั้งไม่สามารถเอาสนิมออกได้ในวันแรก ต้องหยอดยาป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียไว้ก่อน หลังจากนั้น 24 ชั่วโมง กระจกตาจะมีความอ่อนนิ่มลงและการเอาสนิมออกจะทำได้ง่ายขึ้น เลือดออกในช่องลูกตาด้านหน้า มักเกิดจากการที่มีของแข็งเช่น ปืนอัดลม ลูกเทนนิส กระแทกลูกตา ทำให้เส้นเลือดบริเวณม่านตาแตกเกิดเลือดออกขังในช่องด้านหน้าลูกตา ซึ่งมองเห็นระดับเลือดในลูกตาดำได้ คล้ายมองดูระดับน้ำในแก้วน้ำ ภาวะนี้ต้องให้ความสนใจเป็นพิเศษ หากมีเลือดออกในช่องหน้าลูกตานี้ แล้วไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกซ้ำได้ร้อยละ 20 ซึ่งภาวะเลือดออกซ้ำนี้จะมีความรุนแรงกว่าครั้งแรกเสมอ ดังนั้น ไม่ควรนิ่งนอนใจหากมีภาวะอย่างนี้ ควรรีบไปพบจักษุแพทย์โดยด่วน ซึ่งการรักษาภาวะนี้ก็คือการนอนพักนิ่งๆ เป็นเวลา 5 วัน การบาดเจ็บจากของมีคมแทงทะลุ การเล่นของมีคมหรือการวิ่งชนเฉี่ยวของมีคม อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บของหนังตาและลูกตาได้ การฉีกขาดของหนังตาที่ไม่ลึกและเป็นแผลในแนวนอนไม่มีการบาดเจ็บในลูกตา อาจจะดูแลเองได้ด้วยการทำแผลธรรมดา แต่หากเป็นแผลลึก เป็นแผลในแนวตั้ง มีการฉีกขาดของขอบหนังตาหรือมีอาการเคืองตา เจ็บตาร่วมด้วย ควรรีบไปพบแพทย์ ถ้าการบาดเจ็บจากของมีคมแทงทะลุเข้าไปในลูกตาจะต้องนำส่งโรงพยาบาล โดยหลีกเลี่ยงการดึงของมีคมนั้นออกมาจากลูกตา ในกรณีที่มีการบาดเจ็บที่รุนแรง เช่น ถูกกระแทกอย่างแรงโดยลูกบอล ลูกเทนนิส ถูกยิงโดยกระสุนปืนอัดลม หรือถูกทิ่มแทงด้วยวัสดุมีคม หรือถูกของมีคมบาดแทง ข้อควรระวังอย่างยิ่งคืออย่าล้างตา แม้ว่ามีอาการเจ็บหรือระคายเคือง อย่ากดลงบนตา เพราะหากมีการบาดเจ็บถึงขั้นฉีกขาดของลูกตาแล้ว การกดจะทำให้ชิ้นส่วนต่างๆ ทะลักออกมาได้ การปฐมพยาบาลที่ต้องหลีกเลี่ยง คือ การใช้ผ้าก๊อซหรือสำลีกดอัดบนลูกตาและปิดแน่น ให้ใช้เพียงผ้าก๊อซวางเบาๆ และปิดเทปที่มุมบนล่างเบาๆ หรือให้ใช้ที่ครอบลูกตาแทน เช่น โลหะครอบลูกตา หากหาไม่ได้ให้ใช้ถ้วยกระดาษแบบกรวย หรือกระป๋องขนาดที่เหมาะสมต่างๆ ครอบลูกตาไว้เพื่อป้อกกันการกด การบาดเจ็บจากสารเคมีหรือความร้อน ไม่ว่าจะเป็นกรด ด่าง น้ำยาเคมีต่างๆ เช่น น้ำยาล้างจาน น้ำยาซักผ้า น้ำยาล้างห้องน้ำ น้ำยาเช็ดกระจก น้ำมันเครื่องก็ตาม สิ่งที่ต้องทำโดยทันทีคือ รีบล้างตาโดยเร็ว และล้างด้วยน้ำสะอาดจำนวนมากกว่า 1 ลิตรขึ้นไป หากมีอาการระคายเคืองมากหรือรู้ว่าสารเคมีที่สัมผัสนั้นเป็น กรดหรือด่างที่รุนแรง ห้ามขยี้ตาโดยเด็ดขาด ซึ่งเด็กๆ มักจะทำเช่นนี้เสมอหรือแม้แต่ผู้ใหญ่เองก็ตาม โดยเฉพาะเวลาที่เคืองตา การขยี้ตานั้นจะทำให้บาดแผลที่ตาถลอก และแผลจะลึกมากขึ้น และเมื่อล้างตาเสร็จแล้วให้ครอบตาไว้แล้วรีบไปพบแพทย์ สำหรับความร้อนบนกระจกตา ซึ่งมักเกิดจากบุหรี่ เตารีด หรือน้ำมันร้อนกระเด็น อาจทำให้ตาสีขาวขุ่น อย่างไรก็ตาม น้ำตาที่เคลือบลูกตาอยู่จะช่วยลดความรุนแรงของความร้อนได้ สำหรับการรักษานั้น ให้รีบล้างตาให้สะอาดมากๆ และล้างนานๆ เพื้อลดความร้อน และล้างสิ่งแปลกปลอมชะล้างเนื้อเยื่อที่ถูกลวกเผาเป็นรอยไหม้ให้หลุดออกไป เสร็จแล้วให้หยอดตาด้วยยาป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย และปิดตาไว้ แล้วรีบไปพบแพทย์ อาการกระจกตาขุ่นขาวจะดีขึ้นและหายเองได้ต่อไป  การป้องกัน : การป้องกันไม่ให้เกิดการบาดเจ็บในดวงตา อุบัติเหตุมักเกิดในเด็ก อันเนื่องมาจากความไม่รู้ การเล่นซนโดยไม่ได้ระมัดระวัง ผู้ปกครองจึงควรสอนและดูแลเด็กอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะเด็กเล็กและเด็กที่ซนมาก พยายามตอบคำถามเมื่อเด็กสนใจอยากรู้ จะช่วยให้เด็กเรียนรู้และรู้จักป้องกันตัวเองได้ดีขึ้น สอนเด็กอย่าให้จ้องมองตู้ไมโครเวฟ จ้องมองดวงอาทิตย์ เอาวัสดุแหลมคม (เช่น ดินสอ ปากกา กรรไกร เศษไม้) มาแทงเล่นกัน ไม่เล่นของเล่นอันตราย วิ่งโดยไม่ระมัดระวัง เล่นสารเคมี โดยหากมีอาการบาดเจ็บ ก็อย่าขยี้ตาและกดบีบลูกตา ดูแลตรวจตราของเล่นของเด็กๆ อะไรที่คิดว่าจะเป็นอันตรายโดยเฉพาะกับดวงตา ก็ควรเก็บขึ้นหรือโยนทิ้งทำลายทิ้ง และอย่าให้เด็กเล่นพวกปืนอัดลม ปืนใส่ลูกแก็ปทั้งหลาย หรือพวกมีดพกพลาสติก ลูกดอกปาเป้า หรือแม้พวกวัตถุระเบิดทั้งหลาย เช่น เม็ดมะยม ดอกไม้ไฟ ประทัด ฯลฯ เก็บน้ำยาหรือสารเคมีให้พ้นมือเด็ก หากจะเก็บไว้ในที่สูงก็ควรปิดฝาให้แน่นๆ เวลาเอื้อมมือไปหยิบใช้งานจะได้ไม่หกรดใบหน้าและนัยน์ตาของผู้หยิบ ทุกคนในชุมชนช่วยกันสำรวจและแก้ไข สิ่งแวดล้อมที่อันตรายซึ่งอาจจะนำไปสู่การบาดเจ็บต่อดวงตา อย่างปล่อยปละละเลยเมื่อพบเห็นสิ่งแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการบาดเจ็บได้ ก่อนที่จะใช้เครื่องตัดหญ้า ควรเก็บกวาดบรรดากิ่งไม้ เศษไม้ ก้อนหิน ก้อนกรวดออกจากสนามเสียก่อน แล้วระหว่างที่เครื่องกำลังทำงานอย่าให้ผู้อื่นเข้ามาใกล้ เพราะหากเครื่องตัดหญ้าไปถูกหิน อาจทำให้หินกระเด็นไปถูกลูกตาได้ นอกจากนี้ ผู้ที่ตัดหญ้าด้วยเครื่องควรสวมใส่หมวกกันน็อกที่มีหน้ากาก เพื่อป้องกันการกระเด็นของสิ่งต่างๆ เข้าสู่ตา อย่างน้อยก็เป็นการป้องกันไว้ 1 ชั้น การใส่แว่นตาเพื่อป้องกันอุบัติเหตุ สามารถช่วยผ่อนหนักให้เป็นเบาได้ จึงควรใส่กันทุกคน หากเป็นแว่นกันแดดด้วยยิ่งดี โดยเฉพาะผู้ที่มีอาชีพเสี่ยงๆ เช่น ต้องทำงานกับสารเคมี งานก่อสร้าง งานทำสวน งานเชื่อมเหล็กหรือนักกีฬาบางประเภท สมควรอย่างยิ่งที่จะใส่แว่นตาเพื่อป้องกันและบรรเทาอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น